KANTARON(SARI )

Binbirdelikotu - Büyük çiçekli binbirdelikotu* - Delikli kiliçotu - Kanotu - Kepirotu*** - Kiliçotu - Kirmizi kantaron - Koyunkiran - Kuzukiran - Küçük kantaron - Mayasilotu*** - Püren** - Sari kantaron - Sari püren** - Yaraotu

Hypericum perforatum - Erythraea centaurium

Saint John's Wort - Centaury

Amber - Erythroea - Goatweed - Hardhay - Isa?nin haç kani - Johnswort - Kantariyyon - Klamath Weed

Peygamber kani Tanri kayrasi otu - Tipton Weed

E. Ramosissiama - E. Spicata - Hypericum calycinum* - H. Empetrifolium** - H. hirsutum - H. olympicum

H. patulum - H. Scabrum*** - H. Tetrapterum - H. Triquetrifolium

Guttiferae, bazilari ise(Hypericaceae) ailesine dahil etmislerdir.* ** ***isaretleri ayni türün degisik isimli türleridir(Latince ve Türkçelerinde ayni sayi da yildiz vardir)Birbirleri ile karistirilmamasi için isimleri bir arada yazilmistir. Kirmizi yazilar kirmizi kantaron isimleridir.

30 - 80 cm yükseklikte, tüysüz, çok yillik, otsu bir bitkidir. Yapraklari sapsiz ve karsiliklidir. Çiçekleridallarinin ucunda, 5 parçali, parlak sari renklive kenarlari siyah tüylüdür. Boylari 8 - 15 mm arasindadir.Yapraklar isiga karsi tutuldugunda parlak noktaciklar halinde yag guddeleri görülür. Binbirdelik ismi de buradan gelmektedir.

Hafif baharli bir kokusu ve keskin aci bir tadi vardir.

	Faydalari :

Hypericin içerigi dolayisiyla antidepresif etkilere sahip olup hafif ve orta dereceli depresyonlarda oldukça yararlidir. Ancak etkisini göstermesi 3 haftayi bulabilir. Korku, gerginlik, uykusuzlukta da iyi neticeler verir. Uykuda idrar kaçirma da genellik sinirsel kaynakli olmasindan dolayi tedavide iyi neticeler verir. Ancak hypericin suda çözünmedigindençayin böyle bir tesiri olmaz, alkol tentürü uygulanmasi gereklidir.

Yulaf ve kediotu kökü ile birlikte bagimlilarin tedavisinde faydalidir.

Çayi sinirsel kaynakli kekemeliklerde iyi neticeler verir.

Yine hypericin dolayisiyla güçlü antiviraletkilere sahiptir.

Göz ve çene sinirleri nevraljilerine içilen çayi ve pansumani çok faydalidir.

Menepoz sikintilarina karsi rahatlatma yapar. Ayrica adet sancilarinihafifletir, kas gevseti etkisi vardir.

Ishale karsi çok etkindir. Sadece sicak su ile yarim dakikalik bir haslamayapilip süzülür.

Iyi bir balgam söktürücüdür.

Karaciger ve safra kesesini güçlendirici bir toniktir.

Kanser tedavisinde bitki harman formüllerine katilarak tedaviye katki saglar.

Harici olarak bir antiseptik ve agri kesicidir.

Açik yaralar, yeni yaralar, ezikler, sisikler ve kan oturmalarinda da kirmizi renkli kantaron yagi ile

pansuman çok etkindir. Çarpma veya agir kaldirma ile olusan sinir yaralanmalarina da çok iyi gelir.

Kirmizi renk içerigindeki hypericin den kaynaklanir. Sari renk ise hyperin maddesinden dolayidir.

Kantaron yagi ile masaj romatizma ve siyatik agrilarinda, sirt ve bel agrilarinda çok iyi netice verir.

Her türlü yanik ve günes yaniklarindakantaron yagi ile tedavi faydalidir.

Kantaron yagi sürüldügünde karni agriyan bebeklerin karin agrisinigiderir.

Kantaron yagi sinirsel mide agrilarina karsi içilerek de kullanilabilir.

Ses kisikligina kantaron yagi kompresi iyi gelir.

Boyun kaslarindaki gerginliklere kantaron yagi ile masaj iyi gelir.

Zona hastaliginda kantaron yagi iyi gelir.

	Yan Etkileri :

Genel oarak önerilen dozajlarda biryan etkisi yoktur. Reçeteli antidepressanlarla beraber kullanilmaz.Asiri kullaniminda günese karsi hassasiyet olusabilir, bu durumda günes yaniklari daha kötülesebilir.Bu hassasiyet sadece dahili kullanimlar için geçerlidir. Ancak kullanilan miktarlarda henüz böyle bir etkiyle karsilasan bir insan sikayeti henüz belirlenmemistir.

Asiri kullanimi gözveagiz mukoz membranlarinda iltihaplanmaya sebep olabilir.

Hamilelik döneminde çocuk düsürmeye sebep olabilecegi veuterus'u uyarabilecegi göz önünde bulundurularak kullanilmamalidir.

	Tibbi Bakis Tarzi :

Cytokine'ler: Kantaron asiri miktarda interleukin - 6 salgilanmasini engeller.

Enzimler: Flavonlari ihtiva etmesi dolayisi ile norepinephrine ve adrenaline gibi katejolamin nörotransmitterlerini azaltan Catechol - O - Methyltransferase enzimini engeller.Hypericin ihtivasi dolayisi ile protein tyrosine kinase'i engeller.Hypericin ve flavonlar ihtivasi dolayisi ile bazi nörotransmitterlerin eksikligine sebep olan Monoamine Oxidase enzimini engeller.

Büyüme faktörleri : Hypericin içerigi dolayisi ile kanser baslatici epidermal büyüme faktörünüengeller.

Hormonlar: Asiri strese sebep olan kortisolsalgilanmasini azaltir ve serum kortisol seviyelerinidüsürür. Ayrica serum prolactinseviyelerini düsürür.

Deriye sürüldügünde yaniklarin iyilesmesinihizlandirir. Enfeksiyon kapmalarini engeller.

Içerigindeki hypericin dolayisi ile kanseri baslatan Protein Tyrosine Kinase'i ve epidermal büyüme faktörünü engelleyerek bazi kanser türleriniönlemeye yardimci olur.Barsak; lösemi ve mide kanserleri

Anektodal raporlara göre, kantaron yagi, sürülerek tatbik edildiginde kasinti ve isiliklere iyi gelir.

Içerigindeki hyperforin maddesi yüzünden bir çok zararli bakterinin çogalmasiniengeller:

Enterococcus - Eschericia coli - Mycobacterium tuberculosis - Pseudomonas aeruginosa - Shigella - Staphylococcus aureus Içerigindeki hypericinmaddesi yüzünden iltihaplanmayibaski altinda tutar.

Kantaron bazi virüs çesitlerini (genellik retrovirüs'ler) baskilar veya engeller.

Hypericin ve Pseudohypericin içerigi sebebiyle AIDS e sebep olan HIV Virüsünü baskilar.

Kantaron anti - HIV ilaçlarla kullanilmamalidir, örnegin bir anti - HIV olan indinavir'i(HIV protease inhibitör) baskilayarak etkisini azaltir.

Yine kantaron hepatit B ye sebebiyet veren virüsün etkisini önler.

Kantaron yagi topik olarak uygulandiginda, Herpes Simplex Virus Type 1 in sebep oldugu lezyonlariiyilestirir ve anti - viral etkiyapar.

Hypericin muhtevasi dolayisi ile de Herpes Simplex Virus Type 2 yi engeller.

Beyin serotoninseviyesini arttirarak fibromiyalji agrilarinin azaltilmasini saglar.

Antioksidanözelliklere sahip bir bitkidir.

Depresyon ve Anksiete'den kaynaklanan yorgunluklarda % 0,3 hypericin ihtivali olarak standartizeedilmis kapsüllerden günde 900 mg. aindiginda iyilesme olabilir.

Menstrüal dönem öncesi septomlari büyük ölçüde azaltir.

Agresif davranislari azaltir.

Anksiete semptomlarinda hatiri sayilir derecede iyilestirme gösterir.

Içe kapaniklilik, çevreyle ilgisizlik duygularini azaltir.

% 0,2 - 0,3 hypericin ve % 2 - 3 hyperforin içerikli standartize edilmis sari kantarondan günlük900 - 1050 mg. alindiginda depresyon önemli derecede iyilesme gösterir.

Depresyon bir çok karisik mekanizma altinda olusur:

Kantaronun amentoflavoneiçerigi dolayisiyla GABA a reseptörlerindeki benzodiazepine reseptörlerinebaglanarak onlari inhibe eder.

Flavonolve hypericinmuhtevasi yüzünden monoamine oxidase'i engeller.

Yeniden serotonin'in kullanilmasini(reuptake) 5 - hydroxytryptamine receptor'ü vasitasiyla engeller

Ayni sekilde dopamininkullanilmasini(reuptake) da engeller.

Flavon'larihtivasi dolayisiyla katejolamin nörotransmitterlerinin asiri yok olmasini engeller.

Depresyonile direk iliskili monoamine oxidase enzimininaktivasyonunu engeller.

Içerigindeki hyperforin maddesi antideprasan etkiyiyaratan en önemli maddedir. Serotoninin reuptakeini engeller. Hafif depresyonlarda günde 900 mg kantaron yeterli gelecektir.

Uykusuzlukolayini büyük ölçüde düzeltir.

Saplantisaldüsünce bozukluklarinda % 0,3 hypericinile standartize edilmis kantarondan günde450 mg yeterli etkinligi saglar.

Sonbahar ve kisin olabilen mevsimsel depresyonif bozukluklardakantaron iyi bir iyilestiricidir.

Folklorik bilgilere göre soguk alginligina iyi gelir.

Gribi iyilestirmede faydalidir.

	Etkilesimlerii :

Hormonlar:Beynin pineal bezinden geceleyin melatonin hormonu salgilanmasiniarttirir.

Nörotransmitterler: Hyperforiniçerigi dolayisi ile beyindeki dopaminin yeniden kullanilmasini (reuptake) engelleyerek dopamin seviyesini ve aktivitesini arttirir.

Hyperforiniçerigi dolayisi ile gama aminobutirik asitin yeniden kullanilmasini (reuptake) engelleyerek gama aminobutirik asitin seviyesini ve aktivitesini arttirir.

Hyperforiniçerigi dolayisi ile norepinephrine'in reuptake ini engelleyerek norepinephrine'in seviyesini ve aktivitesini arttirir.

Hyperforin içerigi dolayisi ile serotonin'in kullanilmasini(reuptake) 5 - hydroxytryptamine receptor'ü vasitasiyla engeller ve bu yüzden beyinde serotonin miktari artar. Iste kantaronun depresyonu engelleme mekanizmasi bu sekilde çalisir.

Dogum kontrol haplarinin plazma seviyesini düsürdügünden etkilerini azaltir. Birlikte alinmamalidir.

Bunun gibi bir çok ilacin serum plazma seviyelerini azaltarak etkilerini azaltir.

Cyclosporine - Indinavir - Selective Serotonin Reuptake Inhibitors - Theophylline - Warfarin

	Içerigi :

A - C

Karbonhidratlar: Pektin

Karotenoidler : Xanthophyll'ler

Organik asitler : Kafeik asit - Genistik asit - Klorgenik asit - Ferulik asit

Phloroglucinol türevleri : Hyperforin (2800

Polifenoller: (Biflavonoidler) : Amentoflavone (Flavonlar) : Biapigenin(260) - L uteolin

(Flavonollar) : Kaempferol - Rutin(280) (Flavononlar) : Quercitrin(340) - Isoquercetrin(310

Quercetin

Kumarinler : Umbelliferone - Scopoletin

Dianthrone türevleri : Hypericin(86) - Pseudohypericin(230

Lipidler : (Monoterpenler) : Alpha - Pinene - Beta - Pinene - Limonene

(Sesquiterpenler) : Caryophyllen (Polisteroller) : Beta - Sitosterol

Lipid alkoller: Hegzakosanol(% 0,42) - Tektrakosanol - Oktakosanol - Triakontanol

Digerleri: Hyperoside(660) - Xanthrone'lar

	KULLANIM :

Sari kantaron haziran sonuna dogru çiçeklenmeye basladiginda, sapin topraga yakin bölümündenkesilir. Demetler halinde gölge ve havadar bir yere asilarak kurumaya birakilir.

Iyice kuruduktan sonra ince kiyilir ve hava almayan kaplarda saklanir.

Kök hariç tüm bitki ve çiçekler

Içten ve distan

Çay:Bir tatli kasigi ince kiyim bitki 1 bardak su içinde kaynama derecesine isitilip ocaktan alinarak5 dakika kadar üstü kapali olarak demlenir.

Tentür:Genis agizli bir sisenin 1/5 ine kadar ince kiyim, çiçeklenme safhasinda toplanilmis bitkikonulur ve üzerine 4/5 ine kadar 35 - 40 derecelik alkol - su karisimi veya votka yahut da kanyak eklenir.

Iki hafta kadar, arada sirada çalkalanarak bekletilir. Iyice süzülerek agzi sikica kapanabilen koyu renklisiselerde saklanir.

Yagi: Günesli havada toplanan genç çiçekler, hafifçe ezilerek seffaf bir cam kavanozun bogazina yakinbölümüne kadar doldurulur, üstüne sizma zeytin yagi eklenir ve mayalanma süreci tamamlanana kadar 3 - 4 gün agzi açik olarak güneste bekletilir. Takriben 100 gr. Çiçek; 250 gr. zeytin yagi oraninda. Sonra kapagi kapali bir sekilde, arada bir çalkalanilarak 4 - 5 hafta bekletilir. Çok güzel bir kirmizi renk alan yag iyi bir sekilde süzülerek koyu renkli siselerde çok sicak olmayan bir ortamda saklanarak 2 - 3 yil kullanilabilir.

Çayi yapilirken günlük 3 - 12 gr. kuru bitkikullanilir.

Tentüründe ise günlük doz 6 - 12 mldir.

Tablet veya kapsüllerde( Standartize: % 0,3 Hypericin ) ise günde 3 kere 300 mg. toplam 900 mg

alinabilir. Toplam 2,7 mg. Hypericin e tekabül eder.

Depresyon için biraz daha fazlasi gerekebilir. ( 0.2% - 0.3% Hypericin + 2% - 3% Hyperforin içerikli ) 350 mg.lik tabletlerden günde 3 defa, toplam 1050 mg. gerekir.

1:1 ve 1:2 tentür - 150 mg kapsül - 150 mg tablet - 250 mg kapsül

300 mg kapsül(standartize 0.3% (0.9 mg) Hypericin) - 300 mg tablet - 325 mg kapsül

530 mg tablet (standartize 0.3% Hypericin) - 750 mg kapsül

pudra toz (standartize 0.3% Hypericin) - powder (6:1900 mg lik tablet, 4500 mg kuru bitkiye esdegerdir. Bu 5:1 orani ile ifade edilir.

	Geçmisi :

Avrupa - Kuzey Amerika - Orta Asya - Iran - Afrika

Avrupa ve Türkiye

Hippokrates zamanindan beri bilinmektedir. Plinius'un yer verdigi görülmektedir. Dioskorides göz veyara tedavilerinde, menstrüasyon söktürücü, peklik giderici olarak kullanmistir.

Kneipp çayini nezle ve mide eksimelrinde; Madaus, kan yapici ve güçlendirici olarak kullanmistir.

Eski Hristiyanlar bu bitkinin kan kirmizi suyunu Hz. Isa'nin yara ve kani ile iliskilendirirlerdi.